Επενδυτικά σχέδια δισεκατομμυρίων περιμένουν ένα σταθερό περιβάλλον
Η βιομηχανία αποτελεί στυλοβάτη των δημοσίων εσόδων
Συνέντευξη στον Σπύρο Κτενά
Η ανάπτυξη δεν θα έρθει ούτε από τον αναπτυξιακό νόμο ούτε από το ΕΣΠΑ αλλά από τον ιδιωτικό τομέα, «ο οποίος και καλείται να βγάλει την οικονομία από το τέλμα στο πλαίσιο ενός μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης», αναφέρει μιλώντας στους New Times ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών κ. Κωνσταντίνος Μπίτσιος. Επισημαίνει δε ότι υπάρχουν δεκάδες ώριμα επενδυτικά σχέδια από Έλληνες και ξένους, ύψους δισεκατομμυρίων, που περιμένουν ένα σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον για να υλοποιηθούν, σημειώνοντας παράλληλα ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις πλήρωσαν βαρύ τίμημα εξαιτίας της πολιτικής και της οικονομικής αβεβαιότητας και των αναταράξεων που τη διαδέχθηκαν. Τονίζει δε ότι «η στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην Ελλάδα πρέπει να γίνει επιτέλους πεδίο συναινέσεων και όχι διαιρέσεων, αν θέλουμε να βγούμε οριστικά από την κρίση».
Πάντως κάποια σημάδια εξόδου από την κρίση μάλλον έχουν αρχίσει να φαίνονται, σύμφωνα με τον κ. Μπίτσιο, ο οποίος σημειώνει ότι «η οικονομία σταθεροποιείται και παρατηρείται μια ισχνή ανάκαμψη». Προσθέτει ωστόσο ότι «το ζητούμενο τώρα είναι η σταθεροποίηση αυτή να διατηρηθεί ώστε να βγούμε από τα μνημόνια και να μπει η χώρα σε σταθερή αναπτυξιακή τροχιά». Αυτό όμως, κατά την άποψή του, δεν θα γίνει αυτόματα και σίγουρα προϋποθέτει την αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης και τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις.
Κύριε Μπίτσιε, πώς εξηγείτε το γεγονός ότι, ενώ υψηλό ποσοστό επιχειρήσεων και συγκεκριμένα το 92,5%, με βάση έρευνα του ΣΕΒ, πιστεύει ότι η κατάσταση της χώρας είναι από πολύ ως αρκετά άσχημη, οι εκτιμήσεις για τη δική τους πορεία είναι σαφώς αισιόδοξες, καθώς το 59,3% του δείγματος αξιολογεί την πορεία αυτή από πολύ ως αρκετά καλή και σταθερή;
Η οικονομία σταθεροποιείται και παρατηρείται μια ισχνή ανάκαμψη. Η έξοδος της χώρας στις αγορές με την έκδοση πενταετούς ομολόγου και η έξοδος από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος είναι θετικά βήματα. Το ζητούμενο τώρα είναι η σταθεροποίηση αυτή να διατηρηθεί ώστε να βγούμε από τα μνημόνια και να μπει η χώρα σε σταθερή αναπτυξιακή τροχιά. Αυτό όμως δεν θα γίνει αυτόματα. Δεν είναι αυτονόητο ότι η ανάκαμψη θα αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά. Χρειάζονται προϋποθέσεις που προς το παρόν είναι ζητούμενο.
Η Ελλάδα έχει δεσμευθεί για την επίτευξη ετησίων πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% ως το 2022. Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθούν τα πρωτογενή αυτά τα πλεονάσματα είναι να μπει η χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά. Αυτό προϋποθέτει την αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης, καίριο στοιχείο της οποίας είναι το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης και η τήρηση των συμφωνηθέντων. Προϋποθέτει επίσης να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις πλήρωσαν βαρύ τίμημα εξαιτίας της πολιτικής και της οικονομικής αβεβαιότητας και των αναταράξεων που τη διαδέχθηκαν. Μια ανάγνωση της έρευνας επιβεβαιώνει ότι οι οργανωμένες επιχειρήσεις, και ειδικότερα αυτές με εξωστρέφεια, άντεξαν καλύτερα στην κρίση και έχουν καλύτερες προοπτικές ανάκαμψης. Οι εξαγωγές τούς δίνουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα και ίσως ο παράγοντας αυτός να εξηγεί την αισιοδοξία τους.
Σε ομιλία σας έχετε τονίσει ότι «όσο σημαντική και αν είναι η δημοσιονομική εξυγίανση δεν λύνει το πρόβλημα της χώρας» υποστηρίζοντας ότι «πρέπει να μεγαλώσει η πίτα». Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό με τις παρούσες συνθήκες της οικονομίας και της αγοράς;
H δημοσιονομική προσαρμογή θα έπρεπε να είχε προχωρήσει με εξυγίανση, δηλαδή με τον εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών και με την επέκταση της φορολογικής βάσης. Δυστυχώς προχώρησε με συνεχή αύξηση των φόρων. Με την πολιτική αυτή μπήκαμε σε ένα φαύλο κύκλο επίτευξης υψηλών πλεονασμάτων μέσω της υπερφορολόγησης που δεν επιτρέπουν στην οικονομία να αναπτυχθεί. Ο ΣΕΒ έχει διαχρονικά προτείνει λύσεις που μπορούν να αποκαταστήσουν την κοινωνική δικαιοσύνη στη φορολογία και να φέρουν σημαντικά έσοδα στο κράτος. Τέτοια είναι η επέκταση της χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η αύξηση δηλαδή της χρήσης του πλαστικού χρήματος και η υποχρεωτική καθιέρωση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης στις συναλλαγές των επιχειρήσεων.
Ο εξορθολογισμός των δημοσιών δαπανών και η επέκταση της φορολογικής βάσης δεν αρκούν. Η ανάπτυξη που απαιτείται δεν θα έρθει ούτε από τον αναπτυξιακό νόμο ούτε από το ΕΣΠΑ. Δεν αρκούν οι πόροι αυτοί. Θα έρθει από τον ιδιωτικό τομέα που καλείται να βγάλει την οικονομία από το τέλμα στο πλαίσιο ενός μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης. Ουσιαστική προϋπόθεση για να «μεγαλώσει η πίτα» είναι να αυξηθούν οι επενδύσεις. Ο ΣΕΒ έχει υπολογίσει τις άμεσες επενδυτικές ανάγκες σε περίπου 100 δισ. ευρώ με ορίζοντα εξαετίας. Θέλω να επισημάνω ότι υπάρχουν δεκάδες ώριμα επενδυτικά σχέδια, από Έλληνες και ξένους, ύψους δισεκατομμυρίων, που περιμένουν ένα σταθερό πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον για να υλοποιηθούν.
Με τους ανταγωνιστές μας όμως δεν παίζουμε με ίσους όρους. Εννοώ το μη μισθολογικό κόστος, το ενεργειακό κόστος αλλά και το κόστος του χρήματος. Για να μη μιλήσουμε για τη γραφειοκρατία, τα καθημερνά εμπόδια που τα ξέρουμε όλοι. Λύσεις σε αυτά τα θέματα υπάρχουν, τα έχουμε πει και ξαναπεί, δεν έχει νόημα να τα επαναλαμβάνουμε. Απαιτείται πολιτική βούληση.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να αναφερθώ ειδικότερα στις εξαγωγές. Οι επιχειρήσεις πρέπει να επικεντρωθούν σε τομείς όπου έχουμε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Να αυξήσουμε δηλαδή τα διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα ώστε να αυξηθούν οι εξαγωγές. Για να υλοποιηθεί ο στόχος αυτός, πρέπει να κάνουν βήματα τόσο η πολιτεία όσο και οι επιχειρήσεις. Η πολιτεία οφείλει να διευκολύνει τις επενδύσεις, τις εξαγωγές και την ανταγωνιστικότητα μέσα από διαρθρωτικές παρεμβάσεις, εξορθολογισμό στα κόστη παραγωγής και απλοποίηση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος. Οι επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμόσουν την παραγωγική δομή τους στις νέες ανάγκες και τους τρόπους αποτελεσματικής συμμετοχής στο πολύπλοκο και απαιτητικό πλαίσιο του εξαγωγικού εμπορίου.
Χρειαζόμαστε επίσης μια ολοκληρωμένη επενδυτική στρατηγική που θα περιλαμβάνει σύνδεση όλων των επενδυτικών εργαλείων (αναπτυξιακός νόμος, ΕΣΠΑ), προώθηση εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης, περισσότερες ΣΔΙΤ και φυσικά την άμεση πληρωμή των οφειλών του κράτους προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις με τη θεσμοθέτηση του συμψηφισμού.
Μια επιλογή που θα κάνει τη διαφορά είναι η μετατόπιση χρηματοδότησης από τις παραδοσιακές επιχορηγήσεις σε επενδυτικά κίνητρα, όπως οι υπεραποσβέσεις και οι επιταχυνόμενες αποσβέσεις. Το κράτος πρέπει να ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να δαπανήσουν χρήματα σε παραγωγικές επενδύσεις. Οι υπεραποσβέσεις επιτρέπουν ιδιωτικές επενδύσεις, χωρίς κρατικές ενισχύσεις και δημόσιους πόρους, που έχουν έντονα πολλαπλασιαστικά χαρακτηριστικά σε όλο το φάσμα της οικονομίας.
Συχνά ακούγεται ότι η Ελλάδα αν σωθεί θα σωθεί από τον τουρισμό, γιατί δυστυχώς δεν παράγει τίποτα. Πώς σχολιάζετε αυτόν τον ισχυρισμό;
Ο τουρισμός συμβάλλει θετικά στην οικονομία. Μια χώρα όμως δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο από τον τουρισμό. Ότι η Ελλάδα δεν παράγει είναι ένας μύθος τον οποίο πρέπει να σπάσουμε. Και δυστυχώς τον ακούμε και από την πολιτική τάξη. Ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν επενδύουν και ότι η Ελλάδα δεν παράγει ούτε καρφίτσες! Είναι ανακριβείς και οι δύο ισχυρισμοί.
Πρώτον, μόνον τα μέλη του ΣΕΒ συνεισφέρουν ετησίως στις επιχειρηματικές επενδύσεις 5,5 δισ. από τα συνολικά 8,5 δισ. ευρώ, δηλαδή το 65%. Μπορεί να μην είναι όσες χρειαζόμαστε, όμως επενδύσεις γίνονται από τις ελληνικές επιχειρήσεις ακόμη και μέσα σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες.
Δεύτερον, η βιομηχανία και μεταποίηση δημιουργούν πλούτο, θέσεις εργασίας και δημόσια έσοδα. Έχουμε βιομηχανία με πολλούς κλάδους, μεγάλη παράδοση και πολλούς και έμπειρους εργαζομένους. Η συμμετοχή της βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία είναι πολύ σημαντική. Χωρίς τις κατασκευές, που αποτελούν ιδιαίτερο κεφάλαιο και που έχουν πληγεί σημαντικά από την κρίση, η βιομηχανία/μεταποίηση αγγίζει το 10% της συνολικής απασχόλησης και το 13,5% της προστιθέμενης αξίας. Εξάγει το 90% των εξαγωγών αγαθών, με συνολική αξία που ξεπερνάει τα 24 δισ. ευρώ. Συνολικά απασχολεί σχεδόν ένα εκατομμύριο εργαζομένους (386.000 άμεσα, 627.000 έμμεσα). Η αύξηση των ποσοστών της βιομηχανίας και η προσέγγιση του 20% αποτελεί δεδηλωμένο στόχο της Ε.Ε. Ο ΣΕΒ έχει υπολογίσει πως η προσέγγιση των ευρωπαϊκών ποσοστών και στην Ελλάδα θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην απασχόληση (σχεδόν 550.000 νέες καθαρές θέσεις εργασίας).
Όλα αυτά καθιστούν τη βιομηχανία όχι μόνο παραγωγό αλλά και στυλοβάτη των δημοσίων εσόδων καθώς εισφέρει το περίπου 50% του συνολικού φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων και απορροφά εξειδικευμένους εργαζομένους υψηλών δεξιοτήτων, με καλούς μισθούς και σταθερές θέσεις εργασίας.
Και δεν είναι μόνο η παραδοσιακή βιομηχανία, όπως τα προϊόντα χαλκού, αλουμινίου, σιδήρου. Έχουμε και τις νεότερες μεταποιητικές δραστηριότητες. Παραγωγή βιοκαυσίμων. Βαμβακονήματα με στροφή των παραγωγών από πρώτες ύλες για υφάσματα σε high tech πρώτες ύλες, όπως η κατασκευή αερόσακων αυτοκινήτων. Σύνθετα μεταλλικά προϊόντα και ειδικότερα ηλιακά συστήματα, πάνελ, με ισχυρή καινοτομία και εξαγωγική δραστηριότητα. Έχουμε επιχειρήσεις που κατασκευάζουν σύνθετα ηλεκτρονικά συστήματα, συστήματα ασφάλειας, συστήματα αντικεραυνικής προστασίας και έχουν πελάτες όπως η Boeing και μεγάλα αεροδρόμια. Μηχανολογικά συστήματα. Συστήματα μπαταριών και φωτισμού. Νανοτεχνολογίες. Μικρά σχήματα που έχουν μπει δυνατά στον ανταγωνισμό με νέα υλικά και νέες ιδιότητες και εφαρμογές σε ευρύ φάσμα, από τις κατασκευές μέχρι την ιατρική και από νέα υλικά μέχρι την ενέργεια.
Δυστυχώς η πραγματικότητα αυτή δεν αποτυπώνεται στις προτεραιότητες των πολιτικών κομμάτων. Πρέπει να πω ότι η δημιουργία του υφυπουργείου Βιομηχανίας το 2015 ήταν ένα θετικό βήμα. Άρχισε να παράγει έργο. Δυστυχώς στη συνέχεια χάσαμε την υφυπουργό, χάσαμε και το ξεχωριστό υφυπουργείο.
Στον χαιρετισμό που απευθύνατε κατά την απονομή των «Diamonds 2017» είπατε, μεταξύ άλλων, ότι το ζητούμενο δεν είναι η Ελλάδα να καταστεί χώρα φθηνών ευκαιριών. Η βιομηχανία πώς μπορεί να συμβάλει ώστε να ανατραπεί αυτή η τάση των τελευταίων χρόνων;
Τη συμβολή της βιομηχανίας και μεταποίησης την ανέπτυξα στην προηγούμενη ερώτησή σας. Θα ήθελα όμως να επισημάνω το εξής: Το ζητούμενο δεν είναι να γίνει η Ελλάδα χώρα χαμηλού εργατικού κόστους. Από την άλλη πλευρά, για τη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας μας, οι μισθοί δεν πρέπει να αυξάνονται πάνω από την αύξηση της παραγωγικότητας.
Ως Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών επιδιώκουμε καλά οργανωμένες επιχειρήσεις, που θα στηρίζουν το επιχειρηματικό μοντέλο τους στο καλά αμειβόμενο ανθρώπινο δυναμικό, στη διαρκή εκπαίδευσή του και φυσικά στη σύνδεση των μισθών με την παραγωγικότητα της εργασίας και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Σε αυτή τη συγκυρία το ζητούμενο είναι οι επιχειρήσεις μας να δημιουργήσουν αξία για την ελληνική οικονομία και τη δοκιμαζόμενη ελληνική κοινωνία.
Σε ό,τι αφορά τον εξαγωγικό προσανατολισμό των επιχειρήσεων, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο, εκτιμάτε ότι αρκούν μια καλή ηγεσία και ο καθορισμός του προσανατολισμού της επιχείρησης προς τη διεθνή αγορά για να υπάρξει αποδοτικό έργο σε αυτόν τον τομέα και για την επιχείρηση και για τη χώρα; Επίσης στον τομέα των εξαγωγών πώς μπορεί να περιοριστεί το πρόβλημα των εξαγωγών χωρίς ταυτότητα και ποιες πρωτοβουλίες προωθεί ο ΣΕΒ προς αυτή την κατεύθυνση;
Και τα δύο αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για μια πετυχημένη πορεία στις αγορές του εξωτερικού. Αλλά δεν αρκούν. Πέρα από αυτά, χρειάζεται άρτια οργάνωση και στελέχωση των επιχειρήσεων ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στις αυξημένες απαιτήσεις των αγορών του εξωτερικού, προσεκτική επιλογή των αγορών-στόχων, ενδελεχής πληροφόρηση για τις συνήθειες των καταναλωτών στις αγορές αυτές, πολύ καλή γνώση του ανταγωνισμού, διαμόρφωση στρατηγικής εξαγωγών σύμφωνης με τις δυνατότητες της εταιρείας, προσεκτική επιλογή κατάλληλων συνεργατών (αντιπροσώπων, διανομέων κ.ά.) και προσαρμογή των προϊόντων της εταιρείας στις τοπικές συνήθειες και στη νομοθεσία του τρίτου κράτους.
Το πρόβλημα των εξαγωγών χωρίς ταυτότητα είναι σύνθετο. Η αδυναμία δημιουργίας ανταγωνιστικών εμπορικών σημάτων σχετίζεται με διάφορους παράγοντες. Το μέγεθος της εταιρείας, που οφείλεται συχνά στην έλλειψη πόρων για τη δημιουργία και επαρκή προώθηση εταιρικών σημάτων στις απαιτητικές αγορές του εξωτερικού. Οφείλεται επίσης στην έλλειψη εξαγωγικής κουλτούρας, που έχει ως αποτέλεσμα τον λανθασμένο προσανατολισμό της εταιρείας, βασισμένο αποκλειστικά στα κριτήρια της εσωτερικής αγοράς. Οφείλεται τέλος στην έλλειψη επαρκούς γνώσης των ξένων αγορών.
Ο ΣΕΒ υποστηρίζει ενεργά τους εξαγωγείς με το Export Ready, ένα πλέγμα στοχευμένων και εξατομικευμένων υπηρεσιών που βασίζεται σε αντίστοιχες καλές πρακτικές του εξωτερικού και σε επιτυχημένα παραδείγματα των μεγαλύτερων επιχειρήσεων μελών του. Το Export Ready έχει τρεις βασικούς πυλώνες:
- Tο Export Ready Master, που είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εξειδικευμένων εργαστηρίων/σεμιναρίων από επιτυχημένα στελέχη της αγοράς για θέματα εσωτερικής οργάνωσης, εξαγωγικής στρατηγικής και επιτυχημένων πρακτικών.
- Το Export Ready Discover, όπου ο ΣΕΒ, σε συνεργασία με τον όμιλο Fitch παρέχει εις βάθος πληροφόρηση για 75 αγορές-στόχους των Ελλήνων εξαγωγέων, για τις παγκόσμιες τάσεις ανά κλάδο καθώς και για σημαντικά έργα υποδομών διεθνώς που μπορεί να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για ελληνικές εταιρείες.
- To Export Ready Connect, που παρέχει υπηρεσίες δικτύωσης για επιχειρηματικές συνεργασίες των μελών του ΣΕΒ. Παρέχεται πληροφόρηση για εξατομικευμένες ευκαιρίες χρηματοδότησης εξαγωγών, δυνατότητα συμμετοχής σε Β2Β συναντήσεις και ευκαιρίες για επιχειρηματικές αποστολές σε χώρες-στόχους που διοργανώνουμε σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών. Παράλληλα αναπτύσσουμε και ένα πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα πρόγραμμα. Όλες οι πληροφορίες και πρωτοβουλίες μπορούν να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα του ΣΕΒ www.sev.org.gr.
Θα ήθελα τέλος τον σχολιασμό σας για την ίδρυση της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη», την οποία κάποιοι χαρακτήρισαν ως κίνηση «αντι-ΣΕΒ».
Κάθε πρωτοβουλία που προωθεί αναπτυξιακές πολιτικές είναι σημαντική και ευπρόσδεκτη. Άλλωστε η στήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην Ελλάδα πρέπει να γίνει επιτέλους πεδίο συναινέσεων και όχι διαιρέσεων, αν θέλουμε να βγούμε οριστικά από την κρίση. Ο ΣΕΒ είναι ένας θεσμικός κοινωνικός εταίρος με μέλη επιχειρήσεις και συνδέσμους από όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Η Ελληνική Παραγωγή αναζητεί τρόπους για τη βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας και την απελευθέρωση των δυνάμεων που θα επιτρέψουν στην ελληνική βιομηχανία να δημιουργήσει νέα προϊόντα, νέα αξία, νέες δουλειές και νέα δημόσια έσοδα. Ελπίζουμε η Ελληνική Παραγωγή να συμβάλει σημαντικά προς αυτή την κατεύθυνση, που είναι και ο κύριος στόχος του ΣΕΒ.