Αισιόδοξος για τις φετινές επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού και έντονα προβληματισμένος για την πορεία της κρουαζιέρας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου εμφανίζεται ο κ. Λάκης Βενετόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Variety Cruises και αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ για θέματα ναυτιλίας. Στη συνομιλία που είχαμε μαζί του αναφέρθηκε στις σημαντικές προσδοκίες που δημιουργούνται στη ρωσική αγορά αλλά και στην επιτυχή πορεία της επιχείρησής του στον τομέα των κρουαζιεροπλοίων, η οποία πλέον θεωρείται διεθνής αφού το περίπου 70% της δραστηριότητάς της αναπτύσσεται στην Κούβα και σε άλλες δέκα χώρες του πλανήτη. Ας τον ακούσουμε σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του:
Κύριε Βενετόπουλε, πώς κρίνετε την πορεία του ελληνικού τουρισμού και της κρουαζιέρας το 2015;
Το παρελθόν έτος ήταν μια εξαιρετική χρονιά. Θα έλεγα μάλιστα ότι ξεπέρασε ακόμη και τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις μας. Οι περυσινές επιδόσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν και τη βάση για ένα πολύ καλύτερο μέλλον – βραχυπρόθεσμα – αν δεν υπήρχαν διάφορα φαινόμενα που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το 2016 δεν πρόκειται να είναι εξίσου καλό στον τομέα της κρουαζιέρας.
Σε τι αναφέρεστε;
Κατ’ αρχήν θα έλεγα ότι γενικώς το μεγαλύτερο πρόβλημα για την κρουαζιέρα – σημειώστε αναφέρομαι αποκλειστικά στην κρουαζιέρα – είναι τα γεγονότα του Παρισιού, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι το 72% όσων συμμετέχουν σε κρουαζιέρα παγκοσμίως έχουν αμερικανικό διαβατήριο. Οδηγούν τους Αμερικανούς στη σκέψη: «Άσε, Ευρώπη πάμε του χρόνου». Αυτό είναι ο νούμερο ένα παράγοντας. Ο νούμερο δύο είναι το γεγονός η κρουαζιέρα στην Ελλάδα δεν γίνεται να περιοριστεί αμιγώς στον ελληνικό χώρο. Αυτή νοείται μόνο σε συνδυασμό με όμορες χώρες. Όπως βλέπετε, καμία απολύτως χώρα – ούτε προς Ανατολάς ούτε νότια – δεν είναι επισκέψιμη.
Μιλάτε για την Τουρκία και το βόρειο μέτωπο της Αφρικής;
Αναφέρομαι στην Τουρκία, στη Συρία, στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ, στη Λιβύη. Δυστυχώς δεν υπάρχει πλέον χώρα για να επισκεφθεί κανείς. Μόνο την Κύπρο μπορεί να επισκεφθεί κάποιος, συνδυάζοντας την Ελλάδα με τη Μεγαλόνησο.
Τα πολύ σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία – δεν φαντάζομαι ότι σας λέω κάτι καινούργιο – έχουν οδηγήσει τις μεγάλες μη ευρωπαϊκές εταιρείες να διαγράψουν από το πρόγραμμά τους και την Ελλάδα και την Τουρκία.
Το νοτιοανατολικό κομμάτι της Μεσογείου;
Ακριβώς. Αντιθέτως θετικά κινείται σήμερα κυρίως η Αδριατική και η Ιταλία, όπου διατηρείται ακόμη μια ισορροπία. Η Ισπανία επίσης κινείται θετικά καθώς και οι περιοχές της Βόρειας Ευρώπης, οι οποίες εμφανίζουν μια πάρα πολύ καλή πορεία. Μιλάω για τις χώρες της Βαλτικής, τα British Isles, περιοχές δηλαδή όπου η κρουαζιέρα εμφανίζει εξαιρετική άνθηση.
Είναι λυπηρό να σκέφτεται κανείς ότι οι εταιρείες κρουαζιεροπλοίων εγκαταλείπουν τη ζεστή και ηλιόλουστη νοτιοανατολική Μεσόγειο και προτιμούν την κρύα Βόρεια Θάλασσα…
Είναι όμως αναμενόμενο. Αυτή την περίοδο η Ελλάδα – για όσους ταξιδεύουμε στο εξωτερικό – είναι συνώνυμο με τις παραλίες που είναι γεμάτες σωσίβια, με πνιγμένους και με κύματα προσφύγων. Αυτό δεν συνάδει με το πνεύμα των διακοπών που θέλει να κάνει κάποιος επιλέγοντας την κρουαζιέρα. Παρακολουθώντας κανείςα δελτία ειδήσεων του CNN, του BBC, του Εuronews και των εκατοντάδων ενημερωτικών καναλιών βλέπει κάθε μέρα εικόνες και δίλεπτα ή μονόλεπτα ρεπορτάζ που παρουσιάζουν μια Ελλάδα γεμάτη εξαθλιωμένους πρόσφυγες και πνιγμένους. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι: «Όσο καλή και ασφαλής να είναι η χώρα μας, αρκεί για να μπει στο χάρτη των μη ευρωπαϊκών εταιρειών κρουαζιεροπλοίων;». Ξέρετε, και η έννοια ασφάλεια είναι σχετική. Αν κάποιος ήθελε να κάνει κάτι θα το έκανε ανά πάσα στιγμή. Εν πάση περιπτώσει, επειδή κρίνουν ότι έχουμε διαφορετική αντιμετώπιση απέναντι στους πρόσφυγες, μας έχουν αφήσει στην ησυχία μας. Ελπίζω δε ότι έτσι θα μείνουν τα πράγματα. Συνολικά όμως γι’ αυτό που με ρωτάτε θεωρώ ότι το 2016, σε αντίθεση με την περυσινή χρονιά η οποία ήταν εξαιρετική, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο.
Το κλίμα αυτό μπορεί να επηρεάσει – πέραν της κρουαζιέρας – και συνολικά τον ελληνικό τουρισμό;
Όχι, το αποκλείω. Ο ελληνικός τουρισμός θα πάει καλά. Η κίνηση θα έχει εφέτος πολύ μεγάλο πρόβλημα στα Δωδεκάνησα, γεγονός το οποίο έχω διαπιστώσει από τις συνομιλίες μου ως αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ για θέματα ναυτιλίας και από τις συζητήσεις με φίλους και γνωστούς από την περιοχή. Η εικόνα όμως είναι διαφορετική στα Ιόνια Νησιά, όπου όλα δείχνουν ότι οι εξελίξεις θα είναι πάρα πολύ θετικές. Το ίδιο ισχύει για ολόκληρη τη χώρα, για τις Κυκλάδες, Μύκονο, Σαντορίνη, Πάρο κ.ά., όπου υπάρχουν θετικές προσδοκίες. Στη Σαντορίνη, για παράδειγμα, έχουν ήδη ανοίξει τα μισά ξενοδοχεία.
Γενικά η κίνηση, λόγω και της ανωμαλίας που έχει προκληθεί μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, μπορεί να φέρει ένα πολύ μεγάλο ρεύμα Ρώσων τουριστών προς τη χώρα μας. Μιλάμε για πρόσθετο αριθμό επισκεπτών. Φτάνει όμως να ανταποκριθούμε στις προϋποθέσεις που έχουν θέσει σχετικά με τα βιομετρικά διαβατήρια και τις άδειες Σένγκεν. Ελπίζω βέβαια να μην έχουμε κάποια αρνητική εξέλιξη στη Σέγκεν.
Ας κρατήσουμε το θετικό σενάριο. Παρ’ όλα αυτά και εκεί υπάρχει ένα πρόβλημα διότι και η ρωσική αγορά έχει τις δυσκολίες της.
Έχει πολύ μεγάλες δυσκολίες, δεν χωρεί αμφιβολία. Το είδαμε άλλωστε και πέρυσι με τη μεγάλη μείωση του αριθμού των Ρώσων επισκεπτών προς την Ελλάδα, θα έλεγα και διεθνώς. Ήταν μεγάλη η μείωση και μας έφερε αρκετά χρόνια πίσω. Με την απαγόρευση όμως του Πούτιν να ταξιδεύουν οι Ρώσοι στην Τουρκία – ακόμη και για επαγγελματικούς λόγους – δημιουργούνται νέα δεδομένα για τον ελληνικό τουρισμό. Η πρώτη διέξοδος που εμφανίζεται για τους Ρώσους ταξιδιώτες στο εξωτερικό είναι η Ελλάδα αφού και άλλοι προορισμοί, όπως η Αίγυπτος, εμφανίζουν και αυτοί δυσκολίες.
Κύριε Βενετόπουλε, έχετε μια μακρά εμπειρία στα κοινά αλλά και στον επιχειρηματικό στίβο. Πώς θα κρίνατε τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στον επιχειρηματικό κόσμο και την επιχειρηματικότητα; Προσφάτως σε συνομιλία που είχαμε μαζί του, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ κ. Ανδρέας Ανδρεάδης εξέφρασε τη θέση ότι το Μαξίμου είναι άκρως αναγκαίο να στείλει άμεσα ένα μήνυμα στήριξης της επιχειρηματικότητας. Τι λέτε;
Κατ’ αρχήν έτσι και αλλιώς θα έλεγα ότι όλες οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα λίγο-πολύ εκφράζουν τη στάση του μέσου Έλληνα πολίτη. Και εδώ, ας είμαστε ειλικρινείς, στη μεγάλη πλειονότητά του ο ελληνικός λαός – τουλάχιστον τα χρόνια που εγώ δραστηριοποιούμαι στον επιχειρηματικό στίβο – έχει μια ποινικοποιημένη αντίληψη για το κέρδος και το επιχειρείν. Δεν είναι καινούργιο αυτό το φαινόμενο, απλώς τώρα, λόγω της εμμονής της σημερινής κυβέρνησης σε ιδεοληψίες, αυτές οι απόψεις ενισχύονται. Δεν έχει γίνει κατανοητή η απλή αλήθεια ότι το κράτος δεν μπορεί να δημιουργήσει πλούτο. Αντιθέτως πλούτος μπορεί να υπάρξει μόνο από παραγωγικές επιχειρήσεις. Στη συνέχεια, ανάλογα με την κοινωνική ευαισθησία που έχει, κάθε κυβέρνηση μπορεί να μοιράζει την υπεραξία που δημιουργείται όπως επιθυμεί. Απαντώντας πάντως στο ερώτημά σας θα έλεγα ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 που δραστηριοποιούμαι στον χώρο δεν έχω δει ποτέ πιο αρνητικό κλίμα για την επιχειρηματικότητα. Αυτό δεν αποτρέπει φυσικά την επέκταση και την υλοποίηση αναπτυξιακών σχεδίων, ιδιαίτερα στον χώρο μας, διότι ευτυχώς είναι απόλυτα εξωστρεφής.
Αυτό ισχύει και για την εταιρεία σας;
Κοιτάξτε, ως το 2008 ήμαστε μια εταιρεία η οποία δραστηριοποιούνταν κατά 90% στην περιοχή μας με αφετηρία την Ελλάδα. Είχαμε δηλαδή τη χώρα μας ως homeport. Τώρα αυτό έχει αλλάξει άρδην. Στην Ελλάδα αναλογεί ένα ποσοστό της τάξης του 30% και πολύ φοβούμαι ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια αυτό θα μειώνεται περαιτέρω. Και αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι προσθέτουμε διαρκώς καινούργια πλοία στον στόλο μας. Η απόφασή μας είναι να διευρύνουμε την εξωστρέφειά μας όσο αυτό είναι δυνατόν.
Δεν τρέφετε δηλαδή ελπίδες να αλλάξει κάτι υπέρ της επιχειρηματικότητας από την πλευρά της πολιτείας;
Νομίζω ότι θα έπρεπε, απλώς δεν ελπίζω ότι θα γίνει. Δεν ελπίζω καν. Υπό τις παρούσες συνθήκες που καθορίζουν τη νοοτροπία του Έλληνα, δεν θεωρώ ότι μπορεί να υπάρξει μια αλλαγή σε αυτή την κατεύθυνση.
Θα σας φέρω ένα παράδειγμα, το οποίο είναι αποκαλυπτικό των συνθηκών ανταγωνισμού που επικρατούν σε Ελλάδα και άλλες χώρες για τις επιχειρήσεις. Αν κάποια ελληνική ναυτιλιακή επιχείρηση προσλάβει έναν καμαρώτο, απόφοιτο της Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων, γνώστη τριών γλωσσών, από την Ουκρανία, από τη Βουλγαρία, από τις περισσότερες χώρες του κόσμου, το κόστος του δεν θα ξεπερνά επ’ ουδενί τα 1.000 ευρώ. Στην Ελλάδα μόνο το κόστος του ασφαλιστικού φορέα – του ΝΑΤ – είναι 1.200 ευρώ. Δεν μιλάμε για τον μισθό, μιλάμε μόνο για το ΝΑΤ. Αυτό, βλέπετε, έχει επιβάλει η ΠΝΟ και το έχουν αποδεχθεί οι κυβερνήσεις.
Άρα εξαρχής το εργασιακό κόστος δημιουργεί μη ανταγωνιστικές συνθήκες;
Είμαστε εντελώς εκτός ανταγωνισμού. Ο πλοίαρχος σήμερα σε ένα πλοίο ξέρετε πόσο πληρώνει ΝΑΤ τον μήνα; Πληρώνει 2.750 ευρώ. Αν δηλαδή έχω Έλληνα πλοίαρχο σε ελληνικής σημαίας ή και σε ξένης σημαίας πλοίο και θέλω να τον έχω στο ΝΑΤ πρέπει να πληρώνω 2.750 ευρώ επιπλέον από τον μισθό του. Το ποσό αυτό είναι υψηλότερο ακόμη και από τον μεικτό μισθό του πιλότου στην Aegean Airlines, και μιλάμε μόνο για το Απομαχικό Ταμείο. Και όλα αυτά γίνονται για να πληρώνονται οι συνδικαλιστές του ΝΑΤ, της ΠΝΟ, για να πληρώνεται το ΝΑΤ και για να συνεχίζεται όλο αυτό το ατελείωτο θέατρο. Αποτέλεσμα; Είμαστε από τις τελευταίες εταιρείες που σχεδόν το σύνολο των πλοίων τους είναι ακόμη υπό ελληνική σημαία, ειδικά στον χώρο της κρουαζιέρας. Όπως ξέρετε, η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος στον τομέα της κρουαζιέρας: Ποταμιάνος, Κυρτάτος, Καραγιώργης, Αφοί Καβουνίδη και πολλά ακόμη ονόματα που κυριάρχησαν στην ελληνική κρουαζιέρα. Δεν γνωρίζω αν στον ευρύτερο χώρο αυτά το ονόματα είναι γνωστά, όμως νιώθω την ανάγκη να υπογραμμίσω ότι το 1979 η Ελλάδα είχε στα κρουαζιερόπλοιά της τον ίδιο αριθμό αριθμό κρεβατιών με τα κρουαζιερόπλοια της Καραϊβικής. Σήμερα έχουμε το 4%. Κατέρρευσαν όλες οι εταιρείες, δεν υπάρχει καμία πέραν του Λούη, που διατηρεί σε ένα του πλοίο ελληνική σημαία. Τελειώσαμε. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Το 1979 είχαμε 37 κρουαζιερόπλοια, σήμερα έχουμε μόνον ένα.
Δώστε μας μια εικόνα για την πορεία της εταιρείας σας το 2015. Αν δεν απατώμαι, προσφάτως είχατε και κάποια σημαντική διάκριση.
Πράγματι. Κοιτάξτε, είναι γεγονός ότι κάνουμε πολύ έντονες προσπάθειες να διεισδύσουμε σε έναν ομολογουμένως δύσκολο χώρο, όπου ο ανταγωνισμός είναι πολύ σκληρός και διεθνής. Ιδιαίτερα σε εμάς που αυτή τη στιγμή δραστηριοποιούμεθα σε 11 διαφορετικές χώρες με αιχμή του δόρατος την Κούβα, όπου σημιώνουμε τεράστια επιτυχία. Εκεί καταφέραμε μέχρι τώρα να έχουμε μόνιμα τρία πλοία, που δραστηριοποιούνται με μεγάλη επιτυχία τον χειμώνα. Η προσπάθειά μας λοιπόν αυτή αναγνωρίστηκε από την εφημερίδα USA Today που βράβευσε την επιχείρησή μας ως την καλύτερη εταιρεία παγκοσμίως στον τομέα των boutique cruise lines. Αξίζει να σημειωθεί ότι η USA TODAY είναι, όπως ξέρετε, μία από τις τρεις μεγαλύτερες εφημερίδες του δυτικού κόσμου. Παρεμπιπτόντως, οι δύο άλλες μεγαλύτερες εφημερίδες παγκοσμίως είναι μία κινεζική και μία ινδική. Ήταν, όπως καταλαβαίνετε, μια σημαντική διάκριση που τόνωσε το ηθικό όλων των συντελεστών της επιχείρησής μας και αποτελεί και μια έμμεση προβολή της χώρας μας.
Πόσοι συμμετείχαν στον συγκεκριμένο διαγωνισμό;
Συμμετείχαν όλες οι εταιρείες του κλάδου. Στην πρώτη φάση συμμετείχαν περίπου 170 εταιρείες, εκ των οποίων επέλεξαν είκοσι και βράβευσαν τις δέκα πρώτες, από τις οποίες ανέδειξαν την πρώτη τριάδα.
Όταν λέτε boutique εταιρείες κρουαζιεροπλοίων, τι εννοείτε;
Είναι αυτό που εκπροσωπούμε εμείς. Όλα μας τα κρουαζιερόπλοια, ή Mega yachts πείτε τα και έτσι, είναι κάτω των 100 επιβατών. Η γραμμή που ακολουθούμε όλα αυτά τα χρόνια της μάχης που δίνουμε είναι να μη βγούμε έξω από το δρομολόγιο που έχουμε χαράξει. Έχουμε πλοία που επιτρέπουν στον πελάτη να γνωρίσει σωστά την περιοχή που δραστηριοποιούμεθα. Πλοία που δεν έχουν σκοπό να πάρουν τα λεφτά του πελάτη – ξέρετε πώς γίνεται συνήθως: δίνεις μια πολύ χαμηλή τιμή εισιτηρίου και μετά ξοδεύει κανείς πολλά χρήματα για καζίνο, εκδρομές, boutique κτλ. Σε εμάς όλο το πακέτο είναι γνωστό εξαρχής και ο επιβάτης μπορεί να γνωρίσει πολύ καλά τη χώρα ή το λιμάνι που θα επισκεφθεί. Όλα δε γίνονται με σεβασμό στον άνθρωπο αφού τα περισσότερα πλοία μας είναι χωρητικότητας πενήντα επιβατών ενώ το πλήρωμα που τα εξυπηρετεί είναι 25-30 άτομα. Αυτοί γνωρίζονται μεταξύ τους από την Τρίτη ημέρα και αποκτούν μια κοινή φιλοσοφία παρ’ ότι προέρχονται από πολλές χώρες. Οι περισσότεροι βεβαίως είναι Αμερικανοί.
Αυτός είναι και ο λόγος που δραστηριοποιείστε στην ευρύτερη περιοχή της Κούβας; Έχει ασφαλώς σχέση και με την πελατεία που εξυπηρετείτε;
Πάρα πολύ σχέση γιατί, όπως ξέρετε, από την εποχή της εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων υπήρξε απαγόρευση ταξιδιών των Αμερικανών στην Κούβα. Εμείς ως εταιρεία είχαμε κάνει μια πολυετή προσπάθεια να λάβουμε την άδεια του State Department των ΗΠΑ ώστε να προσφέρουμε κρουαζιέρες με εκπαιδευτικό αντικείμενο σε Αμερικανούς πολίτες. Τελικώς εξασφαλίσαμε αυτή την ειδική άδεια. Συμπτωματικά μάλιστα αυτό έγινε λίγο πριν o Ομπάμα αλλάξει την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Κούβα.
Τώρα η συγκυρία σας ευνοεί πάρα πολύ.
Πράγματι, η συγκυρία είναι ακόμη πιο ευνοϊκή επί του παρόντος παρ’ ότι βεβαίως, ενώ αρχικά είχαμε ουσιαστικά μονοπώλιο, τώρα έχουμε ανταγωνισμό. Όμως ο ανταγωνισμός είναι άλλης μορφής. Όμως, κύριε Κτενά, δεν τον φοβόμαστε τον ανταγωνισμό. Όταν αυτός γίνεται κάτω από ίσες συνθήκες δεν τον φοβόμαστε. Αυτό που φοβίζει τους Έλληνες πλοιοκτήτες είναι όταν ο ανταγωνισμός γίνεται κάτω από άνισες συνθήκες. Εκεί αρχίζουν τα προβλήματα.
Είναι πράγματι δυσάρεστο να σκέφτεται κανείς ότι μια ελληνική επιχείρηση κερδίζει τους ανταγωνιστές της στην άλλη άκρη του πλανήτη και βουλιάζει μέσα στην ίδια της τη χώρα από τα προβλήματα που της δημιουργεί το ίδιο το κράτος.
Έτσι είναι. Έχετε απόλυτο δίκιο και, πιστέψτε με, είναι πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπίσουμε τους διεθνείς ανταγωνιστές μας από το ίδιο το ελληνικό κράτος.
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα και ελπίζω να μπορέσουμε κάποια στιγμή να έχουμε κάποια θετικά στο επίπεδο της πολιτικής που φαίνεται ότι είναι το μεγάλο πρόβλημα της οικονομίας.
Ελπίζω και εγώ, όπως επίσης ελπίζω ότι οι σημερινή πτώση των κρατήσεων που είναι δεδομένη στον χώρο της κρουαζιέρας, όπως σας είπα, θα ανατραπεί τελικώς.
Κύριε Βενετόπουλε, σας ευχαριστώ θερμά.
Και εγώ σας ευχαριστώ, κύριε Κτενά.
