Ταξίδι στη Σίφνο
Όταν η αρχοντιά συνάντησε… τη γεύση
Του Σπύρου Κτενά
«Λαϊκή αρχοντιά», αν υπάρχει ένα μέρος στην Ελλάδα που μπορεί κανείς να τη φωτογραφήσει είναι – ανάμεσα σε άλλα – η Σίφνος. Την αρχοντιά της την αισθανθήκαμε για μία ακόμη φορά στις φετινές διακοπές μας στα σοκάκια του Αρτεμώνα με τα μοναδικά νεοκλασικά του σπίτια, στην πλούσια αγγειοπλαστική της παράδοση, στο χρώμα της, στη γραφικότητά της και σίγουρα στις τοπικές γεύσεις – το μαστέλο, τη ρεβυθάδα, την καπαροσαλάτα και τη μανούρα –, στα παραδοσιακά χωριά της με το κυρίαρχο λευκό, στα ανθισμένα παρτέρια, στους πέτρινους ανεμόμυλους και στους γαλάζιους τρούλους των εκκλησιών της. Δεν χωρεί καμία αμφιβολία: η Σίφνος έχει χαρακτήρα! Οι κάτοικοί της σέβονται την παράδοση του τόπου τους και δεν υποκύπτουν – τουλάχιστον εύκολα – στις σειρήνες του νεοπλουτισμού. Είναι ένα νησί που δημιουργεί στους επισκέπτες του ιδανικό σκηνικό για ατμοσφαιρικές διακοπές. Καλή τουριστική υποδομή με επίκεντρο την Απολλωνία και τα παραθεριστικά θέρετρα όπως ο Πλατύς Γιαλός, οι Καμάρες (λιμάνι) και το Βαθύ, ενδιαφέροντα αξιοθέατα και παρεΐστικα στέκια για ποτό.
Επισκεφθήκαμε σχεδόν όλους τους οικισμούς του νησιού – 13 τον αριθμό –, οι περισσότεροι από τους οποίους από το 1962 έχουν κηρυχθεί «χώροι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και γι’ αυτόν το λόγο προστατεύονται. Πολύτιμα κομμάτια του χρωματιστού παζλ της σιφνέικης αρχιτεκτονικής τα άσπρα σπίτια, οι επίπεδες οροφές (που συλλέγουν σε στέρνες το πολύτιμο νερό της βροχής), οι «φλάροι» (πήλινες καμινάδες στις ταράτσες), οι λιθόστρωτες αυλές και τα μονοπάτια με τους αρμούς, οι ανεμόμυλοι, οι περιστεριώνες, τα πολυάριθμα μοναστήρια και ξωκλήσια και βέβαια οι «ξερολιθιές» που… κεντάνε στην κυριολεξία όλο νησί. Σε αυτές τις ξερολιθιές μπορεί κανείς να δει τον ασύλληπτο κόπο των παλαιότερων, ώστε να εκμεταλλευθούν και το τελευταίο εκατοστό γης, και αυτόματα να κάνει τις αναγκαίες συγκρίσεις με το σήμερα… Μια ομάδα σπουδαστών από την Αμερική, οι οποίοι συνδύασαν τις διακοπές τους με τη μελέτη της σοφής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής της Σίφνου, βρέθηκε στο δρόμο μας στην περιδιάβασή μας στα στενά σοκάκια του μεσαιωνικού Κάστρου.
***
Το πλοίο από τον Πειραιά – το αργοκίνητο «Ανδρέας Κάλβος» – μετά από 5,5 ώρες ταξίδι δένει τους κάβους του στις Καμάρες, το λιμάνι της Σίφνου που είναι και ο μεγαλύτερος παραλιακός οικισμός του νησιού. Αν και σε αυτό υπάρχουν τα περισσότερα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, παντοπωλεία, καταστήματα, φούρνοι, καφενεία, ζαχαροπλαστεία και αγγειοπλαστεία, οι Καμάρες προσφέρουν μια εξαιρετική πρώτη εικόνα του νησιού.
Στην απέναντι πλευρά των Καμαρών, την «Πέρα Πάντα», βρίσκεται η περιοχή της Αγίας Μαρίνας – από την ομώνυμη εκκλησία που δεσπόζει στην πλαγιά του λόφου και ανάμεσα στις δύο περιοχές απλώνεται η παραλία των Καμαρών, μία από τις ομορφότερες αμμώδεις παραλίες του νησιού με παρθένα βλάστηση, καλαμιώνες, παράκτια λίμνη και αμμόλοφους, με «κρινάκια της άμμου» που ανθίζουν τον Αύγουστο. Δεν είναι τυχαίο ότι η συγκεκριμένη παραλία βραβεύεται κάθε χρόνο (από το FEE) με τη γαλάζια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από εδώ, από τις Καμάρες, πολλά γκρουπ επισκεπτών – κυρίως αλλοδαπών – επιδίδονται σε πεζοπορικές διαδρομές προς το ιερό των Νυμφών στις Κορακιές, στη Μαύρη Σπηλιά, στις εγκαταστάσεις των παλιών ορυχείων και στην περιοχή Natura. Ένα άλλο μονοπάτι οδηγεί βόρεια από το εκκλησάκι της Αγίας Άννας, στην Πέρα Πάντα, στον Άγιο Συμεών.
***
Εμείς όμως παίρνουμε το δρόμο για την Απολλωνία, την πρωτεύουσα του νησιού, που βρίσκεται στο κέντρο του. Η Απολλωνία είναι το πραγματικό σταυροδρόμι της περιοχής – βόρεια οδηγεί προς τον Αρτεμώνα, ανατολικά προς το Κάτω Πετάλι και το Κάστρο, δυτικά προς τις Καμάρες και νότια προς τον Πλατύ Γιαλό και το Φάρο, που συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη κίνηση. Η πρωτεύουσα όμως του νησιού κατορθώνει να συνδυάζει την κοσμικότητα με την απλότητα, τον παραδοσιακό χαρακτήρα με τη μοντέρνα διάθεση των ιδιοκτητών των δεκάδων καταστημάτων, μπαρ, εστιατορίων και καταλυμάτων.
Στο κεντρικό γραφικό μονοπάτι της Απολλωνίας που οδηγεί προς Καταβατή (γνωστό και ως «Στενό») υπάρχουν ενδιαφέρουσες παλιές εκκλησίες, πολλά καταστήματα και χώροι για φαγητό και ποτό. Εδώ τα βράδια ο χώρος σφύζει από ζωή και στα στενά του ξεδιπλώνονται νεανικοί έρωτες, που θα διατηρήσουν τη λάμψη τους πεζούς μήνες του χειμώνα. Εκπληκτικοί χώροι όπως το μπαρ Cosi ή «Τρεις ξανθοί άγγελοι» με τους εκπληκτικούς λουκουμάδες του, η «Βεράντα», το «Στενό» αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες της πρωτεύουσας.
Γι’ αυτούς που έχουν μια πιο εξερευνητική διάθεση υπάρχει το Λαογραφικό Μουσείο Σίφνου, με εκθέματα κυρίως από την καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των Σιφνιών τα παλαιότερα χρόνια. Στην πλατεία Ραμπαγά (στο κεντρικό μονοπάτι) υπάρχει η προτομή του Σιφνιού εκδότη, μαχητικού δημοσιογράφου και σατιρικού ποιητή Κλεάνθη Τριαντάφυλλου.
***
Σε απόσταση αναπνοής από την Απολλωνία βρίσκεται το μεγαλύτερο χωριό του νησιού, ο Αρτεμώνας, με τα πολυδαίδαλα σοκάκια του. Περιδιαβάζοντάς τα, αναπνέεις στην ατμόσφαιρα την αρχοντιά και τον πλούτο που κυριάρχησαν εδώ πριν από ενάμιση αιώνα. Τα βλέπεις να αντικατοπτρίζονται στα θαυμάσια νεοκλασικά σπίτια του χωριού – πολλά ανήκαν σε καραβοκύρηδες της εποχής… – με τις ανθισμένες αυλές, κυρίως στο κεντρικό μονοπάτι του οικισμού. Η θέα από κάποια σημεία του χωριού είναι εκπληκτική. Από την περιοχή των ανεμόμυλων (στα ανατολικά του οικισμού), γνωστή και ως «Μπέλα βίστα» (Καλλιθέα), μπορεί κανείς να θαυμάσει τον οικισμό του Κάστρου από ψηλά, το πέλαγος και πολλά άλλα Κυκλαδονήσια.
Εδώ υπάρχουν παλαιές αξιοπρόσεκτες εκκλησίες, παραδοσιακοί φούρνοι και ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια, ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα και ξενοδοχεία, καθώς και εργαστήρια παραδοσιακής αγγειοπλαστικής. Δίπλα στην Παναγιά του Μπαλή – λειτουργεί τα καλοκαίρια – η έκθεση λαογραφικού υλικού του Πολιτιστικού Συλλόγου Σίφνου με τίτλο «Εμείς παλιά στα σπίτια μας – Ιωάννης Ατσόνιος»
Ο Αρτεμώνας είναι η γενέτειρα του Νικολάου Χρυσόγελου, μεγάλου διδασκάλου του Γένους, εθνικού αγωνιστή και πρώτου υπουργού Παιδείας του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Εδώ γεννήθηκε επίσης ο διακεκριμένος φιλόλογος, ποιητής και μεταφραστής Ιωάννης Γρυπάρης, που υπήρξε και ο πρώτος διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.
Στον Αρτεμώνα τέλος, διοργανώνεται κάθε Σεπτέμβρη από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου το τριήμερο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές», με συμμετοχές μαγείρων, μουσικών και χορευτών από πολλά νησιά των Κυκλάδων, με επιδείξεις τοπικών συνταγών, διαγωνισμούς μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής και πολλές ακόμη παράλληλες εκδηλώσεις και εκθέσεις.
Εμείς πάλι, πιστοί στο πνεύμα του Τσελεμεντέ, παίρνουμε το δρομάκι που οδηγεί στο «Χρυσό», ένα εκπληκτικό εστιατόριο με νόστιμα κρεατικά της ώρας που σερβίρονται σε αυλή με κληματαριά. Θα δοκιμάσουμε το μαστέλο του, τις πίτες, και – γιατί όχι; – τα λαδερά του. Εκεί όμως που το «Χρυσό» τα… σπάει είναι η θέα του, ειδικά το βράδυ με τις φωτισμένες εκκλησίες…
***
Ανατολικά της Απολλωνίας, ο δρόμος μάς φέρνει στο Κάστρο, την παλιά πρωτεύουσα της Σίφνου και έναν από τους γραφικότερους, ομορφότερους και πιο σημαντικούς – από αρχαιολογική άποψη – οικισμούς του νησιού. Αυτός είναι ο λόγος που ο οικισμός αποτελεί πόλο έλξης ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης που τον επιλέγουν ως τόπο διακοπών.
Τα κτίρια του οικισμού σχηματίζουν στην κυριολεξία ένα «κάστρο». Ο οικισμός έχει ελλειψοειδή μορφή, γιατί ακολουθεί τη μορφολογία του εδάφους, έχει αμυντικό χαρακτήρα και διατηρεί αναλλοίωτη την οικοδομική οχυρωματική μεσαιωνική (ενετική) μορφή του. Ο προσεκτικός επισκέπτης διακρίνει δύο αμυντικούς δακτυλίους από κτίρια, το ένα χτισμένο κολλητά με το άλλο, με τα αρχοντόσπιτα στον εσωτερικό δακτύλιο για μεγαλύτερη προστασία και τα λαϊκά σπίτια στον εξωτερικό δακτύλιο.
Τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης που δέσποζε στην κορυφή του λόφου (6ου π.Χ. αιώνα), οι εντοιχισμένες στα νεότερα κτίρια αρχαίες κολόνες, οι ρωμαϊκές σαρκοφάγοι που συναντάμε στα σοκάκια, οι έξι «λότζες» (πύλες-στοές από τις οποίες εισερχόμαστε στον οικισμό), τα εκκλησάκια του 16ου και του 17ου αι. με τα διακοσμημένα δάπεδα και πολλές άλλες λεπτομέρειες καθιστούν το Κάστρο ένα ζωντανό μουσείο.
Στο ψηλότερο σημείο του Κάστρου βρίσκεται το κτίριο της παλιάς καθολικής καθεδρικής εκκλησίας και εκεί κοντά σώζεται ως σήμερα η στήλη με την επιγραφή του Γιαννούλη Ντα Κορώνια από τον 14ο αιώνα. Στο κέντρο του χωριού συναντάμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Σίφνου, με εκθέματα (κυρίως γλυπτά και νομίσματα) από την προϊστορική ως και τη ρωμαϊκή εποχή.
Ανατολικά του Κάστρου το γραφικό ξωκλήσι των Επτά Μαρτύρων – «Εφταμάρτυρων» για τους ντόπιους – πάνω στο βράχο και η άπλετη θέα στο πέλαγος είναι μαγευτικά. Βορειότερα το αρχαίο μονοπάτι οδηγεί στην Παναγιά την Πουλάτη, χαρακτηρισμένο τοπίο «απείρου κάλλους». Η Πουλάτη, όπως και οι Επτά Μάρτυρες είναι ιδανικά μέρη για βουτιές από τα βράχια. Να, οι πιτσιρικάδες βουτάνε από ψηλά κόβοντας την ανάσα αυτών που τους παρακολουθούν ψηλά από το Κάστρο.
Δυτικά του χωριού και κάτω από τους πρόποδες του λόφου του Κάστρου υπάρχει μια μικρή παραλία με βότσαλα (αρχαίο λιμάνι του νησιού) με το όνομα Γιαλός ή «Σεράλια», από τα σεράγια (παλάτια) που υπήρχαν παλιά στην περιοχή.
***
Επιστρέφοντας προς την Απολλωνία παίρνουμε το δρόμο για τον Πλατύ Γιαλό και τον Φάρο. Καθ’ οδόν συναντάμε τον παραδοσιακό οικισμό των Εξαμπέλων, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Σίφνου. Αρχίζει από τις Αράδες (σειρά από ανεμόμυλους) και εκτείνεται νότια περικλείοντας και την περιοχή της Αγίας Βαρβάρας με την ομώνυμη εκκλησία.
Στα Εξάμπελα, που είναι η γενέτειρα του Αριστομένη Προβελέγγιου – ποιητής, μεταφραστής, βουλευτής, Ακαδημαϊκός, διδάκτωρ της Φιλοσοφίας και της Ιστορίας της Τέχνης –, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες της Παναγιάς, του Αγίου Αθανασίου και του Χριστού με υπέροχες σκάλες στις αυλές τους. Είναι επίσης γενέτειρα του Νικολάου Τσελεμεντέ, μεγάλου δάσκαλου της μαγειρικής και συγγραφέα του πρώτου βιβλίου με συνταγές μαγειρικής στην Ελλάδα, του γνωστού «Τσελεμεντέ», με πρώτη έκδοση το 1910 και συνεχείς εκδόσεις ως τις μέρες μας. Στα Εξάμπελα γεννήθηκαν επίσης ο Κώστας Μάρκου, αρχιμάγειρος στα βασιλικά ανάκτορα, ο Γεώργιος Βιώνης, καθηγητής και διευθυντής του Αρσάκειου, και ο αγιογράφος Ιωάννης Μαρούλης.
Στα αξιοθέατα του χωριού και ο αρχαίος πύργος-φρυκτωρία (6ου π.Χ. αι.) – χρησιμοποιούνταν για τη μετάδοση μηνυμάτων – του Αϊ Δημήτρη ή Μαύρος Πύργος και λίγο νοτιότερα ο Πύργος της Βρύσης κοντά στο Μοναστήρι της Παναγιάς της Βρύσης (ή Βρυσιανής). Το μοναστήρι της Βρύσης, το μεγαλύτερο του νησιού, αξίζει να το επισκεφθεί κανείς αφού διαθέτει εξαιρετική αρχιτεκτονική του και φιλοξενεί Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης.
***
Με κατεύθυνση τον Πλατύ Γιαλό, στρίβουμε προς τον Φάρο, ένα απάνεμο λιμανάκι και ψαροχώρι σε απόσταση 7 χλμ. από την Απολλωνία, που πήρε το όνομά του από τον αρχαίο πύργο που υπήρχε πάνω στην παραλία (εκεί που σήμερα αρχίζει το μονοπάτι από τον Φάρο για το Γλυφό). Στην προβλήτα του Φάρου υπάρχει μικρό πετρόκτιστο θεατράκι, στο οποίο πραγματοποιούνται και εφέτος διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Εδώ στον Φάρο υπάρχουν τρεις μικρές αμμώδεις παραλίες: Η κεντρική, εκεί που καταλήγει η άσφαλτος, με καταπληκτική θέα στη Χρυσοπηγή, διαθέτει εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ μπαρ και παντοπωλείο. Η παραλία του Γλυφού, που ονομάζεται έτσι το από πηγάδι με γλυφό νερό που υπάρχει εκεί και βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της παραλίας του Φάρου. Από το Γλυφό αρχίζει όμορφο πλακόστρωτο μονοπάτι (φωτιζόμενο τη νύχτα) που οδηγεί στην παραλία του Αποκοφτού και στη Χρυσοπηγή. Στα δεξιά της παραλίας είναι ορατή η σκάλα των μεταλλείων και οι εγκαταστάσεις φόρτωσης μεταλλεύματος του αρχαίου ορυχείου της περιοχής.
Τέλος, η Φασολού βρίσκεται στα αριστερά της παραλίας του Φάρου και διαθέτει ένα εστιατόριο και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στη Φασολού βρίσκεται και το μοναστήρι του Σταυρού του Φάρου.
***
Το δημοφιλέστερο σημείο του νησιού βρίσκεται δέκα χιλιόμετρα από την Απολλωνία και λίγο πριν από τον Πλατύ. Είναι η Χρυσοπηγή, που αξίζει να την επισκεφθεί κανείς «την αυγή, όταν γλυκοχαράζει». Στο ακρωτήρι της υπάρχει το ομώνυμο μοναστήρι της Παναγιάς της Χρυσοπηγής (1523), πολιούχου και προστάτιδας της Σίφνου που γιορτάζει με πανηγύρι την παραμονή της Αναλήψεως. Το πανηγύρι της Χρυσοπηγής έχει ιδιαίτερο τελετουργικό που περιλαμβάνει περιφορά της εικόνας στους οικισμούς και ολονυκτία και προσελκύει κάθε χρόνο εκατοντάδες προσκυνητές.
Τα βράχια της Χρυσοπηγής είναι αγαπημένο ορμητήριο πολλών κολυμβητών. Ανατολικά της εκκλησίας υπάρχει η αμμώδης παραλία του Αποκοφτού, με τα γαλαζοπράσινα νερά και με μοναδικά κτίρια στην αμμουδιά τα δύο ταβερνάκια. Από εκεί ξεκινά πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία του Γλυφού στο Φάρο. Δυτικά της εκκλησίας βρίσκονται οι «Σαούρες», μικρή απόμερη παραλία με βότσαλα.
***
Ο Πλατύς Γιαλός είναι μία από τις μεγαλύτερες αμμώδεις παραλίες του νησιού, αποτελεί τη δημοφιλέστερη επιλογή των Ελλήνων επισκεπτών και βραβεύεται κάθε χρόνο (από το FEE) με τη γαλάζια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που την επιλέξαμε, όχι όμως και ο μοναδικός. Εδώ είναι και ο φίλος μας, ο Αντώνης Λαμπρινός, ιδιοκτήτης των Vrisiana Studios που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από το χωριό με εκπληκτική θέα στον Πλατύ Γιαλό. Με το σκάφος του θα επισκεφθούμε το ακατοίκητο νησάκι της Κιτριανής με μοναδικό κτίσμα την εκκλησία της ομώνυμης Παναγιάς, την αρχαιότερη του νησιού (10ου-11ου αι.) αλλά και την παραλία της Φυκιάνας που τα νερά της είναι να τα πιείς στο ποτήρι.
Μία από τις ωραιότερες απολαύσεις που μπορεί να σου προσφέρει ο Πλατύς Γιαλός είναι – μετά το εκπληκτικό μπάνιο – το ουζάκι στο beach bar Notos, όπου μεταξύ άλλων σερβίρει και το μοσχαράκι Άνκους…
Στην αριστερή πλευρά του κόλπου έχει κατασκευασθεί αλιευτικό καταφύγιο που παρέχει υπηρεσίες και σε σκάφη αναψυχής. Στο κέντρο του οικισμού δίπλα στην πλατεία «Αλεξάνδρου Βερνίκου» υπάρχει μικρό ανοιχτό θεατράκι. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η εκκλησία της Αγίας Σοφίας δεξιά του κεντρικού αυτοκινητόδρομου.
Στα αξιοθέατα της περιοχής συγκαταλέγεται και ο Άσπρος Πύργος, που βρίσκεται 1,5 χλμ. βορειοανατολικά της παραλίας κοντά στη διασταύρωση Πλατύ Γιαλού – Χρυσοπηγής. Είναι ένας από τους 77 αρχαίους πύργους-φρυκτωρίες του νησιού και από τους καλύτερα διατηρημένους.
***
Από τις ομορφότερες και μεγαλύτερες αμμώδεις παραλίες του νησιού, το Βαθύ, βρίσκεται στα δυτικά, 10 χλμ. από την πρωτεύουσα Απολλωνία.
Τον εκπληκτικό αυτό κόλπο διάλεξε ο όμιλος επιχειρήσεων Ευγενίδη για να δημιουργήσει ένα αληθινό κόσμημα: το συγκρότημα πολυτελών κατοικιών Elies Resort, το οποίο φιλοξενεί εξαιρετικά υψηλού επιπέδου τουρίστες κυρίως από το εξωτερικό. Το Elies Resorts δημιουργήθηκε στη Σίφνο με τη φιλοδοξία να αποτελέσει σημείο αναφοράς σε εγχώριο αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι σχεδιάστηκε ένα ιδιαίτερα πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα με τις υψηλότερες δυνατές προδιαγραφές και παράλληλα με απόλυτο σεβασμό στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική και με τη μικρότερη δυνατή επέμβαση στο φυσικό τοπίο, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο το χαρακτήρα του νησιού. Η καταγάλανη θάλασσα του Αιγαίου, το ασύγκριτο ελληνικό φως και τα επιβλητικά βουνά της Σίφνου με τις ξερολιθιές πλαισιώνουν το Elies Resorts με έναν αρμονικό τρόπο, προσελκύοντας επισκέπτες που αναζητούν την ομορφιά στην απλότητα και μετατρέποντας έτσι τη διαμονή σε μια πραγματική εμπειρία ακόμη και για τους πιο απαιτητικούς.
Στην ίδια παραλία βρίσκεται και το όμορφο εκκλησάκι των Ταξιαρχών (16ου αι.) που γιορτάζει με πανηγύρι τρεις φορές το χρόνο (Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο).
***
Η Χερρόνησος είναι η βορειότερη παραλία του νησιού και απέχει 15 χλμ. από την Απολλωνία. Πρόκειται για γραφικό ψαροχώρι με μικρή αμμουδιά. Εδώ υπάρχουν ταβέρνες, μικρό παντοπωλείο, λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια και παραδοσιακό εργαστήριο αγγειοπλαστικής.
Τα βορειότερα κτίσματα του νησιού βρίσκονται στο λόφο πάνω από τον οικισμό. Πρόκειται για την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου και τα απομεινάρια αρχαίου πύργου.
Στο δρόμο για τη Χερρόνησο συναντάμε τους μικρούς οικισμούς Τρουλλάκι και Διαβρούχα καθώς και μερικά εργαστήρια αγγειοπλαστικής.
