Ο κ. Δημήτρης Βαλαχής, επικεφαλής της εταιρείας ιχθυοκαλλιεργειών «Ανδρομέδα», και προέδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών αποκαλύπτει το παρασκήνιο του σιωπηρού πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στον τομέα εκτροφής ψαριών.
Συνέντευξη στο TIMETV
Η ετήσια παραγωγή τον κλάδο των ελληνικών ιχθυοκαλλιεργειών έχει πέσει από 140 χιλιάδες τόνους σε κάτι παραπάνω από 110 χιλιάδες τόνους. Παρ’ όλα αυτά στον κλάδο αυτό έχουμε και κάποια καλά νέα: κάποιες εταιρείες έχουν περάσει σε κερδοφορία, ορισμένες δυνάμεις ενώνονται ώστε να μπορέσει ο κλάδος να ανταποκριθεί στα κελεύσματα των εποχών ενώ πολύ θετικά μηνύματα έρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την ίδια, όμως, στιγμή ένας σιωπηρός πόλεμος διεξάγεται ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία για την πρωτοκαθεδρία στον κλάδο. Οι εξελίξεις στον κλάδο βρέθηκαν στο επίκεντρο της συνομιλίας μας με τον κ. Δημήτρη Βαλαχή, επικεφαλής της εταιρείας Ανδρομέδα, και προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών.
Κύριε Βαλαχή είναι αλήθεια ότι στο χρονικό διάστημα που κύλησε από την προηγούμενη συνομιλία μας έγιναν «κοσμοϊστορικές» αλλαγές στον κλάδο. Εταιρείες άλλαξαν χέρια, πρόσωπα που κυριάρχησαν επί δεκαετίες στον τομέα βρέθηκαν εκτός παιχνιδιού, η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε να βλέπει διαφορετικά τον κλάδο. Θα θέλατε να μας δώσετε κάποιες εικόνες από την πορεία του κλάδου το 2015;
Κοιτάξτε, το 2015 ήταν μια χρονιά η οποία έστειλε μεικτά μηνύματα στον κλάδο. Να ξεκινήσω από τα θετικά: το 2015 οι τιμές όπως διαμορφώθηκαν στην παγκόσμια αγορά ήταν στα υψηλότερα σημεία της δεκαετίας και αυτό βοήθησε σημαντικά την κερδοφορία των εταιρειών. Μας επέτρεψε να γυρίσουμε σε θετικά νούμερα. Παράλληλα έγιναν σημαντικά βήματα εξορθολογισμού του κλάδου. Ο κλάδος από πολλά χρόνια είχε συσσωρεύσει αρκετά προβλήματα, όλα αυτά το 2015 μπήκαν σε μια νέα βάση. Οι δύο μεγάλες εταιρείες του κλάδου πέρασαν στον έλεγχο των τραπεζών.
Μιλάτε για την Σελόντα και τον Νηρέα.
Ακριβώς. Είχαμε εξελίξεις και σε μικρότερες εταιρείες, ο Δίας θα ενσωματωθεί με την μια μεγάλη εταιρεία, οι Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες προχωρούν σε μια άλλη λύση. Γενικώς τα προβλήματα, που ταλαιπωρούσαν επί μακρό χρονικό διάστημα τον κλάδο, μπήκαν σε μια πορεία εξυγίανσης, η οποία τελικώς θα ολοκληρωθεί με την προσέλκυση νέων επενδυτών στον κλάδο. Άρα και οι τιμές βοήθησαν τις εταιρείες και η πορεία της εξυγίανσης των εταιρειών έχει προχωρήσει. Βεβαίως, τα capital controls δημιούργησαν επιπλέον προβλήματα, κυρίως σε ότι σχέση με την αγορά πρώτων υλών, την προμήθεια των τροφών τα οποία είναι απαραίτητα για να κάνουμε την δουλειά μας. Αλλά ο κλάδος κατόρθωσε και σε αυτό να ανταποκριθεί. Όπως είπα διατηρούμε ένα πολύ σημαντικό επίπεδο παραγωγής και απασχόλησης. Τα τελευταία 7 χρόνια που υπάρχει η κρίση ο κλάδος δεν προχώρησε σε μείωση θέσεων εργασίας το αντίθετο διατηρεί 12.000 περίπου εργαζομένους οι οποίοι απασχολούνται σε απομακρυσμένες από το κέντρο θέσεις.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί συμβάλει και στην περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας.
Αυτό πιστεύουμε και εμείς, σε περιοχές που πραγματικά η απασχόληση γίνεται όλο και πιο δύσκολη ο κλάδος αποτελεί ένας από τους κύριους πυλώνες της τοπικής εργασίας και ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας. Οι εξαγωγές επίσης διατηρήθηκαν σε ποσοστό πάνω από 80% της συνολικής παραγωγής.
Είναι γεγονός ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες είναι ένας από τους στρατηγικούς τομείς της ελληνικής εξωστρέφειας.
Πράγματι. Ο κλάδος εξάγει πάνω από το 80% της παραγωγής στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και στην Αμερική και σε άλλες χώρες. Είναι το πρώτο εξαγωγικό προϊόν μετά τα φρούτα και τα λαχανικά. Οι εξαγωγές μας είναι πάνω από 500 εκατ. ευρώ, και είναι ένας από τους κλάδους που και οι μελέτες ανεξάρτητων φορέων όπως είναι η Mckinsey και η Deutche Bank τον χαρακτηρίζουν ως έναν από τους κύριους πυλώνες στους οποίους πρέπει να στηριχθεί η ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας. Αυτό το βιώνουμε και το αισθανόμαστε όλοι εμείς στον κλάδο. Παρατηρούμε ότι υπάρχει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και είναι από τους τομείς που πραγματικά μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις και να βοηθήσει στην αναδιάρθρωση-επανεκκίνηση και ασφαλώς ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας.
Διάβασα προσφάτως μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είδηση: το 2015 το 47% της τσιπούρας και του λαβρακιού που καταναλώνεται στην Γερμανία προέρχονταν από την Ελλάδα.
Είναι αλήθεια αυτό.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι εδώ παράγεται και από εδώ εξάγεται μια τόσο σημαντική ποσότητα ψαριών προς την Γερμανική αγορά.
Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό που λέτε αλλά ακόμα πιο σημαντικές είναι οι προοπτικές που έχουμε. Η Γερμανία είναι μια από τις χώρες που έχει την μικρότερη κατά κεφαλή κατανάλωση σε τσιπούρα και λαβράκι. Άρα έχουμε τεράστιο περιθώριο ανάπτυξης εάν μάθουμε τους λαούς της Ευρώπης και του Βορρά να καταναλώνουν το προϊόν μας. Όταν κάποιος δοκιμάσει τσιπούρα και λαβράκι τότε το συνεχίζει και το ξαναπαίρνει το ψάρι γιατί από μόνο του είναι ένα προϊόν πάρα πολύ γευστικό και υγιεινό. Αυτό ακριβώς είναι και η βασική αιτία που μας οδήγησε στο να δημιουργήσουμε – έγινε πρόσφατα – την οργάνωση Ελλήνων Παραγωγών Ιχθυοκαλλιέργειας, όπου ενώθηκαν όλες τις δυνάμεις του κλάδου, μικρές και μεγάλες εταιρείες. Η συγκεκριμένη οργάνωση παραγωγών μπορεί – σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – να αντλήσει μέχρι το 3% της αξίας των εξαγωγών μέσω προγραμμάτων προώθησης. Μιλάμε για ένα ποσό της τάξης των 15 εκατ. ευρώ με τη συμμετοχή βεβαίως των εταιρειών του κλάδου σε ένα ποσοστό του 25%. Όπως καταλαβαίνετε γίνεται λόγος για πάρα πολύ σημαντικά κονδύλια.
Τα κονδύλια αυτά παρέχονται για το άνοιγμα νέων αγορών;
Ακριβώς, δίνονται με στόχο να αναπτύξουμε την ζήτηση σε νέες αγορές. Αξιοποιώντας – πριν από εμάς – αντίστοιχα προγράμματα ο σολομός κατόρθωσε μέσα σε 15 χρόνια να πάει την παραγωγή του από 250 χιλιάδες τόνους σε 2 εκατ. τόνους. Και είναι σημαντικό αυτό για εμάς για να αναπτύξουμε περισσότερο την ζήτηση ώστε να μπορέσουν οι ελληνικές εταιρείες να προσελκύσουν νέα επενδυτικά κεφάλαια και να υλοποιήσουν νέα προγράμματα ανάπτυξης. Καταλαβαίνετε ότι ο οίκος που θα αποφασίσει να επενδύσει στις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες αναμένει να έχει μία επιστροφή στα επενδεδυμένα του κεφάλαια.
Το κόστος παραγωγής των προϊόντων σας είναι τέτοιο ώστε να μπορείτε να ανοίξετε νέες αγορές με ανταγωνιστικούς όρους;
Η αλήθεια είναι ότι ενώ η Ελλάδα έχει προηγμένη τεχνογνωσία – σε σχέση με άλλες μεσογειακές χώρες, όπως η Τουρκία και η Ισπανία – εν τούτοις το κόστος παραγωγής κινείται σε υψηλά επίπεδα. Αντίθετα με τον σολομό, το κόστος παραγωγής του οποίου έχει μειωθεί κατά 50% στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιεών, τα δικά μας προϊόντα παράγονται με ένα υψηλό κόστος παραγωγής. Δυστυχώς δεν έχουμε ακολουθούμε ανάλογη πορεία με αυτήν του ανταγωνισμού. Μπορώ να πω μάλιστα ότι με την μεγάλη άνοδο των τιμών των τροφών των ψαριών το κόστος παραγωγής των αυξήθηκε αισθητά. Το θέμα αυτό συζητήθηκε προσφάτως σε συνέδριο που διοργανώθηκε στην Ισπανία, όπου αποφασίστηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση να διαθέσει κονδύλια της τάξεως των 8 εκατ. ευρώ σε ερευνητικά προγράμματα, που θα μας βοηθήσουμε να βελτιώσουμε τους τρόπους παραγωγής και να μειώσουμε το κόστος. Επικεφαλής σε αυτή την προσπάθεια έχει τεθεί ένα ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα – το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – το οποίο έχει αναλάβει το έργο με σκοποό να ενώσει όλες τις παραγωγικές επιχειρήσεις της Ευρώπης. Νομίζω ότι είναι μία σημαντική προσπάθεια η οποία ανοίγει σημαντικές προοπτικές αφού στο τέλος αυτής της προσπάθειας θα έχουμε βρει συγκεκριμένους τρόπους μείωσης του κόστους παραγωγής και άρα θα είμαστε ακόμα πιο ανταγωνιστικοί.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να σταθούμε σε μια πάρα πολύ σκληρή μάχη που συνεχίζει να γίνεται στην Μεσόγειο. Η πτώση της παραγωγής των ελληνικών ιχθυοκαλλιεργειών συνδέεται με την αύξηση της παραγωγής των τουρκικών επιχειρήσεων ιχθυοκαλλιέργειας. Πως εξελίσσεται αυτή η μάχη; Η Ευρωπαϊκή Ένωση πως αντιμετωπίζει αυτό το πόβλημα;
Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει αυξήσει την παραγωγή της. Το 2015 η παραγή των τουρκικών επιχειρήσεων ιχθυκαλλιέργειας έφτασαν τους 100 χιλιάδες τόνους. Είναι επίσης γεγονός ότι στην γειτονική μας χώρα γίνονται συνεχώς επενδύσεις εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της παραγωγής στον συγκεκριμένο τομέα ενώ την ίδια στιγμή διαθέτουν σημαντικά κεφάλαια για το άνοιγμα νέων αγορών. Στην Ελλάδα της κρίσης δεν μπορέσαμε να ακολουθήσουμε ανάλογους ρυθμούς, αντιθέτως μειώσαμε την παραγωγή μας. Έτσι, η Τουρκία αναγορέυθηκε σε έναν πολύ σημαντικό παίκτη, που όπως όλα δείχνουν θα συνεχίσει να διευρύνει το μερίδιό του στις διεθνείς αγορές. Όλα αυτά μας επιβάλλουν να κινητοποιηθούμε άμεσα και να ακολουθήσουμε την μοναδική διέξοδο, που δεν είναι άλλη από τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεών μας, από το να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, από το να επενδύσουμε στην ανάπτυξη νέων αγορών ώστε να μεγαλώσουμε την ζήτηση. Βέβαιως, όλα αυτά απαιτούν να εξασφαλίσουμε ίσους όρους ανταγωνισμού με τις τουρκικές επιχειρήσεις, κάτι που οφείλει να αντιμετωπίσει και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί το λέω αυτό; Είναι αλήθεια ότι οι Τούρκοι παραγωγοί ψαριών έχουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα ένατι των ελληνικών επιχειρήσεων κι αυτό διότι η τουρκική κυβέρνησης τους επιδοτεί την παραγωγή μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων. Στα πλαίσια αυτά, όλοι οι Μεσογειακοί παραγωγοί έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους ώστε να αντιμετωπίσουν από κοινού την κατάσταση. Προσφάτως μάλιστα λήφθηκε μία πολύ σημαντική απόφαση: επιβλήθηκαν δασμοί στις εισαγωγές προϊόντων τουρκικής πέστροφας στην Ευρώπη. Μετά από αυτήν την απόφαση έχουμε προσφύγει και εμείς ώστε να υπάρξουν ανάλογες αποφάσεις. Κοιτάξτε, για να επέλθει μια ισορροπία θα πρέπει να ισχύσουν ίσοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ ευρωποαϊκών και τουρκικών επιχειρήσεων. Θα πρέπει να επιβληθούν ανάλογοι δασμοί στα τουρκικά προϊόντα. Δεν θέλουμε χάρη από κανέναν, όμως, δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε άνισους όρους ανταγωνισμού. Κοιτάξτε το παράλογο που ισχύει, ενώ η Τουρκία βάζει δασμούς στα προϊόντα που εισάγονται σε αυτην, έχει την δυνατότητα να εξάγει χωρίς δασμούς σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης !
Κύριε Βαλαχή διευθύνετε ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο επιχειρηματικό σχήμα στον τομέα της ιχθυοκαλιέργειας το οποίο μάλιστα έχει πολύ σημαντική παραγωγική δραστηριότητα και στην Ισπανία. Δώστε μας μια εικόνα για το πώς κινείται η Ανδρομέδα και ποιες είναι οι προσδοκίες ανάπτυξής της. Αν δεν κάνω λάθος είστε και το δεύτερο σημαντικότερο επιχειρηματικό group στον τομέα της ιχθοκαλλιέργειας στην Ισπανία.
Δίκιο έχετε. Η αλήθεια είναι ότι ο όμιλος Ανδρομέδα, εκτός από τις εξαγωγικές της επιδόσεις – κάτι που διαθέτουν όλες οι ελληνικές επιχειρήσεις ιχθυοκαλλιέργειας – αποφάσισε να επενδύσει σε παραγωγική δραστηριότητα στην Ισπανία. Μιλάμε για μία απόφαση που χρονολογείται από το 2008. Ξεκινήσαμε μια μικρή παραγωγική δυνατότητα η οποία την πρώτη χρονιά εκινείτο στο επίπεδο των περίπου 5 εκατ. ευρώ. Από τότε κάναμε πολύ σημαντικά βήματα ανάπτυξης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2015 δεκαπλασιάσαμε την παραγωγική μας δυνατότητα με αποτέλεσμα να πραγματοποιήσουμε έναν ετήσιο τζίρο της τάξης των 50 εκατομμυρίων ευρώ Μιλάμε για μια ιδιαίτερα κερδοφόρο δραστηριότητα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η Ανδρομέδα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας στην Ισπανική αγορά. Αυτό δείχνει πραγματικά ότι αν το τολμήσουμε – με την τεχνογνωσία και τις ικανότητες που έχουμε – να φτάσουμε ψηλά και να κερδίσουμε το παιχνίδι.
Δεν είναι πάντως λυπηρό, το ικανό επιχειρηματικό δυναμικό της χώρας μας να μην μπορεί να βρει διέξοδο μέσα στην ίδια του την χώρα;
Υπάρχουν αρκετά θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε ώστε να βρούμε την διέξοδο που λέτε. Μεταξύ αυτών είναι να δημιουργήσουμε το πλαίσιο ώστε να υλοποιηθούν μεγάλα επενδυτικά σχέδια στη χώρα. Για να γίνει αυτό πρέπει να μειωθεί άμεσα το κόστος κεφαλαίου. Κατανοώ ότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα, όμως και οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν πάρα πολλές αντιξοότητες: το κόστος δανεισμού στην Ελλάδα είναι απαγορευτικό ιδιαίτερα σε σχέση με τον διεθνή ανταγωνισμό. Επίσης οι δυνατότητες για εξασφάλιση επενδύσεων μέσα από καινούργιες συμπτύξεις αυτή την στιγμή είναι πάρα πολύ περιοριοσμένες. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό είναι κάτι που το ζούμε όλοι μας μέσα από την περιπέτεια που περνάει η χώρα, όμως, πρέπει άμεσα να μποούμε σε μια προοπτική ανάπτυξης. Η χώρα και οι ελληνικές επιχειρήσεις διαθέτουν ασύγκριτα πλεονεκτήματα και γνώση που πρέπει να αξιοποιηθούν άμεσα και σε αυτό μπορούμε όλοι να βοηθήσουμε. Πάντως ότι κάνουμε πρέπει να το κάνουμε το συντομότερο δυνατόν.
Κύριε Βαλαχή σας ευχαριστώ θερμά.
Κι εγώ να είστε καλά.
